علی پیری؛ فعال اقتصادی :

 

کرونا یک مسئله جهانی است و حتی اقتصادهای پیشرفته و مشاغل اینترنتی را نیز درگیر خود کرده، اما به نظر می‌رسد این بحران برای کسب و کارهای داخلی و سنتی جدی‌تر است؛ بحرانی که حالا چند ماه است که به جمع مشکلات قدیمی مثل رکود، افزایش هزینه‌ها و کاهش تقاضا افزوده شده و آینده این مشاغل سنتی را در بلندمدت تهدید می‌کند.

واقعیت این است که این‌روزها بیشتر از همیشه سطح درآمد کسب و کارهای سنتی پایین آمده و از سوی دیگر میزان هزینه‌ها از قبیل اجاره‌بها بیشتر از گذشته این مشاغل را درگیر بحران کرده است. افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و کاهش تقاضا باعث شده تا بسیاری از تحلیل‌گران بر این باور باشند که بیشتر مشاغلی که اینترنتی نیستند یا حداقل خود را با تکنولوژی‌های روز هماهنگ نکرده‌اند در بلند مدت از چرخه اقتصادی بیرون رفته یا به عبارت ساده‌تر در مقابل این تغییرات دوام نیاورند.

ویروس کرونا یکی از جدیدترین و خطرناک‌ترین ویروس‌های شناخته شده است که این روزها تاثیر بسیار زیادی روی کسب‌ و کارهای آنلاین و سنتی داشته است. هر ساله اسفند ماه یکی از بهترین ماه‌های مالی برای صاحبان کسب و کار بود اما  با شیوع چشم‌گیر کرونا در سراسر دنیا از جمله ایران کسب و کارها با مشکلات زیادی مواجه شدند. کسب و کارهای سنتی مانند مغازه‌ها و فروشگاه‌های فیزیکی تا حد زیادی به تعطیلی کشیده شدند اما ب در همین روزهای سخت بعضی از کسب و کارها فروش چند برابری محصولات و خدمات‌شان را تجربه کردند.

زمانی که صحبت از ویروس کرونا شد بسیاری از افراد این‌گونه فکر می‌کردند که ویروس کرونا قرار است تمامی کسب و کارها را از بین ببرد و آن‌ها را نابود کند اما ویروس کرونا و دیگر بحران‌ها نه‌تنها کسب و کارها را نابود نساختند بلکه باعث فروش بیش‌تر خدمات و محصولات در برخی از شغل‌ها نیز شدند. به عنوان نمونه این روزها سوپرمارکت‌های آنلاین فروش چند برابری را تجربه کردند چراکه بیش‌تر مردم ترجیح دادند در خانه بمانند و در مکان‌های شلوغ و آلوده رفت و آمد نداشته باشند. اما به هر حال بعضی از کسب و کارها هم مشکلات زیادی را تجربه کرده‌اند و فروش آن‌ها در این ایام به حداقل مقدار ممکن رسیده است.

و در این بین کسب و کارهای کوچکی را  که با شیوع کرونا به نابودی کشیده شدند از یاد نبریم. یکی از صنف‌هایی که بیش‌ترین ضرر را در زمان شیوع ویروس کرونا داشته‌اند بازاری‌ها بودند که مغازه‌ آن‌ها به تعطیلی کشیده‌ شده است و به‌طور کلی کسب و کارشان تعطیل شده است. البته تعدادی از کسب و کارهای بازاری به‌خاطر فروش اینترنتی که از قبل داشتند توانستند کسب و کار اینترنتی‌شان را تقویت کنند و به کمک فروش اینترنتی به روال سابق خود ادامه دهند؛ هر چند فروش اینترنتی این نوع فروشگاه‌ها به‌خاطر کمبود دانش آن‌ها در زمینه فروش اینترنتی با مشکلات زیادی روبه‌رو بود، اما به هر حال باعث شد آمادگی این کسب و کارها برای فروش اینترنتی بیش‌تر شود و پلتفرم‌ و بسترهای فروش آنلاین خود را تقویت کنند. همچنین بسیاری از این فروشگاه‌ها در این ایام یک سایت اختصاصی نیز برای فروش خود راه‌اندازی کردند.

کرونا نه تنها چالش سلامت که هم اکنون چالش نظام اقتصادی شده است. نه فقط جان انسان‌ها که جان اقتصاد را هم گرفته است. برای خانه‌نشینی باید کرکره‌ها را پایین بکشی و از خیر کسب و کار بگذری. گروه‌های شغلی بسیاری به خصوص شغل‌های خرد بیشتر از سایرین آسیب دیده‌اند.

هرچند جهان شاهد بحران مالی و اقتصادی در چین بود، اما در همان روزهای تدوین بودجه سال ۹۹ در ایران، جایی برای حمایت از اقشار آسیب دیده از کرونا دیده نشده است. چرا که در زمان تصویب بودجه، ویروس کرونا در ایران شیوع نداشت و پیش‌بینی رسیدن این بیماری به ایران نیز نشده بود.

قربانیان کوچک

کرونا کسب و کارهای کوچک را دچار ورشکستگی کرد. نه بخشودگی مالیاتی کمکی خواهد کرد و نه ابراز امیدواری مسوولان دولتی از کمک‌هایی که شاید در آینده به تجارت‌های خرد برسد.

بی اتحادیه‌ها، بی کارها، بی نان‌ها شاید صدای آنهایی بیشتر شنیده شود که انجمن و اتحادیه داشته‌اند.

 

تعطیلی کافه‌ها، آرایشگاه‌ها، فروشندگان پوشاک، تولیدی های کوچک، بعضا تولیدی های خانگی، رستوران‌ها، شیرینی فروشی‌ها، قالی شویی‌ها، خشک شویی‌ها، گل فروشی‌ها، تالارهای پذیرایی، دست فروش ها، بیکاران، کارگران فصلی و آنها که کسب و کار خانگی  داشته اند همه زیر تیغ کرونا رفتند.

بحران کرونا شرایطی را در کشور بوجود آورده است که بیشتر کسب‌وکارها در زمان حال به بقا می اندیشند و پایان بحران نیز لزوماٌ به معنی بازگشت به دوره ماقبل بحران نیست. لذا کارآفرینان و مدیران ارشد برای کاهش تهدیدها و افزایش امکان بقا و بهره گیری از فرصت های آتی در دوره پساکرونا به استراتژی های تاب‌آوری نیاز دارند. یعنی کسب‌وکارها برای بقا (تاب‌آوری) بایستی کلان نگری (استراتژیک عمل کردن)داشته باشند.

تاب‌آوری به کسب‌وکارها کمک می‌کند در هر شرایطی بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. تاب‌آوری در مفهوم شرکتی به معنی توانایی مقاومت در برابر بحران ها و ریسک فاکتورها است. تاب‌آوری در کسب‌وکارها عبارت است از توانایی های ساختاری و سیستمی که باعث می‌شود شرکت‌ها ظرفیت لازم برای مقابله با بحران‌ها را داشته باشند. تاب‌آوری قابلیت‌هایی برای کسب‌وکارها بوجود می‌آورد که بتوانند با وجود شرایط نامطلوب به بقا ادامه داده و در مسیر بازگشت و رشد قرار گیرند. ظرفیت تاب‌آوری به بقای بلندمدت شرکت کمک می‌کند.

 

استراتژی، کسب‌وکار یک شرکت را  در برابر ریسک های بالقوه حمایت می کند و به برنامه ریزی برای تاب‌آوری و بقا در شرایط آشفته کمک می کند. استراتژی های تاب‌آوری بر روش ها و ابزارهای جدید برای مواجه با تغییرات پیچیده تاکید دارند که  به انطباق‌پذیری و سازگاری سریع در شرایط عدم اطمینان و بهره گیری از فرصت های جدید کمک می کنند.