🔹دکتر مصطفی شکری| کارشاس مسائل اقتصادی
بیکار در اقتصاد به فردی گفته می شود که در سن کار (۱۵ تا ۶۵ سال) و جویای کار باشد اما شغل یا منبع درآمدی پیدا نکند. کودکان و بزرگسالان از آن جهت که قادر به انجام کار نیستند، جزو جمعیت فعال به حساب نمی آیند.
با این تعریف ساده از بیکاری، متأسفانه شاهدیم که در استان لرستان، آمار بیکاری از متوسط بیکاری کشور بالاتر است. یقیناً دلایل متعددی برای این وضعیت می توان برشمرد که البته تعیین اهمیت و وزن هر مورد، نیازمند یک مطالعه علمی و مدون است.
جمعیت جوان بالا، عدم وجود زیرساخت در استان لرستان، توزیع ناعادلانه ثروت در کشور، عدم شایسته سالاری در انتصاب مدیران، عدم خلاقیت و ریسک پذیری مدیران ارشد استان در دهه های اخیر، خروج نقدینگی سپرده های بانکی مردم لرستان از استان و سرمایه گذاری در سایر استانها، عدم اطمینان فضای روانی برای سرمایه گذاری در استان، عدم توجه به مزیت های نسبی استان لرستان در سرمایه گذاری‌های جدید و … همه و همه از دلایل نرخ بیکاری بالا در استان لرستان هستند.
شاید یکی از مهم ترین دلایل بیکاری در استان لرستان عدم توجه به مزیت های نسبی این استان بوده است. یعنی در سرمایه گذاری هایی که تا به حال صورت گرفته، به جای تکیه بر ظرفیت های واقعی استان لرستان مانند دامداری، کشاورزی و گردشگری بر ظرفیت‌های مصنوعی مانند چرم سازی، لاستیک سازی، پتروشیمی و… تأکید شده است.
توجه به مزیت های نسبی این ویژگی مثبت و ارزشمند را داراست که به دنبال ایجاد اشتغال پایدار است و ثبات و رشد بلندمدت را تضمین می کند. اما مزیت های مصنوعی مانند چرم سازی و لاستیک سازی، چون بر مبنای ظرفیت بالقوه استان لرستان نبوده اند هم اکنون یا تعطیل شده اند و یا کارآیی لازم را ندارند و به اصطلاح اقتصادی ضررده محسوب می‌شوند.
به‌علاوه باید این را هم در نظر گرفت که هر کاری که بر مبنای مزیت مصنوعی صورت می گیرد، منابع طبیعی و اولیه را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد و عوارض و پیامدهای بلندمدت را برجای می‌گذارد. اما تکیه بر مزیت نسبی لرستان مانند توسعه دامداری های صنعتی در استان و ایجاد کارخانه‌های مکملی مانند کارخانه‌های لبنیات، کشتارگاه‌های عرضه گوشت و … می تواند اشتغال پایداری که هیچ گونه پیامد زیست محیطی هم برای استان در پی ندارد را ایجاد کند. یا به همین طریق توسعه کشت‌های گلخانه‌ای و استفاده از ظرفیت گرمسیری شهرستان‌های غربی لرستان مانند پلدختر و رومشکان می تواند جهش مناسبی در عرضه محصولات گلخانه ای در استان ایجاد کند و به تبع هم اشتغال زایی پایداری را به ارمغان بیاورد و هم منابع طبیعی و اولیه را دستخوش تغییر قرار ندهد و هم سود مناسبی را عاید سرمایه‌گذار و کارفرما کند.
اصولاً باید بپذیریم که پیچ و مهره صنعت در لرستان به‌خوبی جای نگرفته است و اگر بناست در این زمینه سرمایه‌گذاری جدیدی صورت بگیرد باید با مطالعه و کار کارشناسی همراه باشد تا به شکست منجر نشود. متأسفانه شاهدیم که در چند دهه اخیر طرح ها و پروژه های صنعتی در لرستان شروع شده اند که بعضاً با کار کارشناسی همراه نبوده اند و به همین دلیل نتوانسته اند پایداری خود را حفظ کنند.
اما از دیگر عوامل افزایش بیکاری در لرستان می توان به بالا بودن جمعیت جوان این استان اشاره کرد. جمعیت جوان در عین اینکه می‌تواند به عنوان یک مزیت مهم و ارزشمند محسوب شود از طرفی با توجه به عدم وجود زیرساخت مناسب در لرستان می‌تواند خود را به عنوان یک تهدید نشان دهد که روز به روز به فوج جمعیت بیکاران افزوده می شود.
با توجه به اینکه بازار و وضعیت اقتصادی استان توانایی جذب این گروه و اشتغالزایی آنها را ندارد موجب افزایش بزه‌کاری های اجتماعی مانند دزدی، طلاق و… شده است.
از دیگر عوامل افزایش بیکاری در لرستان می‌توان به سنگ اندازی برخی بانک ها (به‌ویژه بانک‌های خصوصی) در ارائه تسهیلات بانکی اشاره کرد که با بالا بودن نرخ بهره، عدم تزریق به موقع وام‌های بانکی و بدهکاری کارآفرینان تأثیر بسزایی در ایجاد وضعیت کنونی داشته اند.
اساساً می توان گفت که خروج نقدینگی سپرده‌های بانکی مردم لرستان از استان و سرمایه‌گذاری در سایر استان‌های کشور، میل به تولید و کارآفرینی را در لرستان کاهش و بیکاری را افزایش داده است.
در نهایت باید گفت که اشتغالزایی تنها برعهده دولت نیست و همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها، مجلس، سرمایه گذاران و شرکت های خصوصی باید در این زمینه وارد عمل شوند و تجارب همه کارشناسان و اقتصاددانان به کار گرفته شود.
متأسفانه بعضاً در لرستان دیده می شود که از تمام ظرفیت این نیروها به صورت هماهنگ و منسجم استفاده نمی‌شود و در برخی مواقع برآیند این نیروها در یک راستا نیست و تقابل این نیروها در پروژه‌های حیاتی و مهمی مانند «سدمعشوره»، موجب تأخیر و تعلل زیادی در احداث این‌گونه پروژه‌ها شده است.
ثبت ديدگاه