#پرونده_ویژه
#بررسی_تورم_اقتصادی_لرستان
مصطفی شکری؛ دکترای اقتصاد :
مدتی قبل مرکز آمار ایران با اعلام نرخ تورم به تفکیک استان‌ها نشان داد که استان لرستان رتبه سوم نرخ تورم را در بین سایر استان ها دارد. این آمار در حالی است که جمعیت این استان جزء کم درآمدترین و بیکارترین استان‌های کشور به حساب می‌آید. با این حال، این پرسش مطرح می‌شود که علت بالا بودن نرخ تورم در این استان دقیقاً چیست؟
در بندهای ذیل سعی می شود تا حدودی علت بالاتر بودن تورم در این استان را نسبت به میانگین کشوری شرح دهیم:
اولاً بر طبق مفاهیم ساده اقتصادی فرض بر این است که میانگین تورم یک کشور باید در تمام استان‌ها برابر باشد، چرا که تمام استان‌ها توسط یک دولت مرکزی و با شرایط نسبتاً یکسانی اداره می‌شوند؛ اما در عالم واقع، به دلیل شرایط جمعیتی، اقتصادی، فرهنگی و جغرافیایی تفاوت‌های در نرخ تورم و سایر نرخ‌های اقتصادی مانند نرخ بیکاری و … در بین استان‌ها هویدا می‌شود. به نظر می‌رسد که برای تفاوت نرخ تورم استان لرستان از متوسط کشوری می‌توان به 3 دلیل اشاره کرد. این 3 دلیل به ترتیب اهمیت، به شرح زیر است:
در هر استانی وظیفه مدیریت ارشد آن استان است که با هماهنگی دستگاه‌های مانند جهاد کشاورزی و سازمان صنعت، معدن و تجارت جهت تنظیم بازار و کنترل تفاوت‌های قیمتی، اجناس ضروری و مایحتاج اصلی موردنیاز مردم را در انبارها، ذخیره‌سازی کنند. مثلاً وظیفه سازمان جهاد کشاورزی است که با توجه به بررسی شرایط بازار و همچنین در نظر گرفتن محدودیت انبارهای ذخیره‌سازی، به ذخیره‌سازی میزان مشخصی مرغ منجمد اقدام کند تا در شرایطی که تفاوت قیمتی زیادی در بازار دیده شود با عرضه مرغ منجمد بتواند در روند قیمت‌گذاری گوشت مرغ تأثیر بگذارد و اجازه افزایش قیمت غیرواقعی و هیجانی را ندهد. این ذخیره‌سازی باید در شرایط قبل از بحران صورت بگیرد تا در شرایط بحران بتواند کارآیی و نقش خود را ایفا کند. به نظر می‌رسد که مدیریت ارشد استان در این زمینه نتوانسته است بازار را به‌خوبی کنترل و تنظیم کند. یک نکته در اینجا لازم به ذکر است و آن اینکه منظور از تنظیم بازار در اینجا، متعادل‌سازی قیمت کالاها با قیمت متوسط کشوری است. طبیعی است که به دلیل تلاطم و شرایط هیجانی که حدود 6 ماهی است بازار ایران را دچار نوسان کرده، قیمت‌ها نوسان داشته‌اند و برخی اقلام افزایش قیمت پیدا کرده‌اند؛ بنابراین افزایش قیمت متوسط با قیمت کشوری، طبیعی و غیرقابل کنترل برای مسئولین استانی است؛ اما افزایش بیشتر از متوسط قیمت کشوری، نشان‌دهنده ضعف در تنظیم بازار است؛ بنابراین اولین و مهم‌ترین دلیل بالا بودن نرخ تورم استان لرستان نسبت به سایر استان‌ها را می‌توان به ضعف در مدیریت تنظیم بازار مدیران ارشد استان نسبت داد.
دومین دلیل بالا بودن نرخ تورم استان لرستان را می‌توان به دلیل اقتصادی درآمد سرانه پایین این استان نسبت به سایر استان‌ها، ربط داد. چرا که اقلام خوراکی در سبد غذایی خانوارهای با درآمد کمتر وزن بیشتری دارد، به همین دلیل تغییر در قیمت این اقلام می‌تواند تأثیر بسیار بیشتری بر روی نرخ تورم این خانوارها داشته باشد. در اقتصاد این اصل پذیرفته شده است که هزینه‌ها در مناطق مختلف کشور و حتی بین مناطق شهری و روستایی متفاوت است. در مناطق فقیرنشین‌تر یا با بیشترین آمار بیکاری، بیشتر هزینه‌ها صرف کالاهای خوراکی می‌شود که به همین خاطر زمانی که تورم اقلام خوراکی بالا می‌رود روی تورم کل تأثیر بیشتری می‌گذارد، در حالی که در شهرهای بزرگ‌تر یا پردرآمدتر این اقلام غیرخوراکی مانند آموزش، تفریحات، حمل‌ونقل و بهداشت و درمان است که روی شاخص‌های تورم اثرگذاری بیشتری دارد. به همین نسبت در مناطق و شهرستان‌های متفاوت استان لرستان، به‌ویژه مناطق روستایی هم که هزینه‌های اصلی مربوط به خورد و خوراک است افزایش اقلام خوراکی در نهایت وزن بیشتری در احتساب میزان تورم ماهانه دارد.
و دلیل سومی که از دو دلیل قبلی ضعیف‌تر و کم‌اهمیت‌تر است مربوط به هزینه‌های جابه‌جایی کالاها و یا به تعبیر اقتصادی؛ هزینه‌های حمل و نقل است. دکتر خادمی استاندار محترم لرستان در سخنانی هزینه‌های حمل و نقل و وضعیت جاده‌های منتهی به استان را تا حدودی دلیل اصلی تفاوت نرخ تورم استان لرستان با میانگین کشوری، مطرح کرده بود. در عین اینکه این دلیل، به‌عنوان یک دلیل اقتصادی پذیرفته است اما در مقابل دو دلیل دیگر، وزن چندانی نخواهد داشت؛ زیرا که هزینه‌های حمل‌ونقل یقیناً باید برای استان‌های مرزی مانند اردبیل یا سیستان و بلوچستان که فاصله بسیار بیشتری تا مرکز دارند، نمود بیشتری داشته باشد اما همان‌طوری که در آمارهای مرکز آمار مشخص است این استان‌ها وضعیت به نسبت بهتری در نرخ تورم، در مقایسه با استان لرستان دارند؛ مثلاً تورم استان اردبیل، پایین‌ترین نرخ تورم کشوری است که حتی تک‌رقمی و زیر 10 درصد است! بنابراین این فرمایش دکتر خادمی در زمینه دلیل اصلی تفاوت نرخ تورم 4/16 درصدی استان لرستان با میانگین کشوری که 8/13 درصد است، نمی‌تواند نظر کارشناسی و دقیقی باشد و باید اهمیت دو دلیل قبلی را در مقایسه با هزینه‌های حمل‌ونقل، بیشتر و بااهمیت‌تر دانست.
ثبت ديدگاه