اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها از منظر فعالان اقتصادی مبهم و نگران‌کننده شده است. نبود آمار و اطلاعات علمی و کارشناسانه از نتایج اجرای فاز اول و اعلام غیررسمی و شفاهی بعضی جهت‌گیری‌های مورد نظر دولت در فاز دوم و ابهامات قانونی که توسط نمایندگان مجلس مطرح می‌شود، بیش از پیش به این نگرانی‌ها دامن می‌زند.
به گزارش روابط عمومی اتاق ایران، علی‌اصغر جمعه‌ای، رییس اتاق سمنان با تاکید بر این مساله که دولت نمی‌گوید که همه بخش‌ها آماده‌اند، آمادگی یک مساله است و توان اجرا یک مساله دیگر، گفت: بخش خصوصی آماده است تا هر چه را که به مصلحت مملکت است، انجام دهد، اما ما اکنون اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها در بخش تولید را به مصلحت نمی‌دانیم.وی با بیان این مطلب که بیش از 80 درصد ماده هشت قانون هدفمندکردن یارانه‌ها در بخش تولید عملیاتی نشده، افزود: این ماده، 30 درصد درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها را به بخش تولید اختصاص داده و نحوه صرف آن را نیز به‌صورت وجوه اداره شده و تسهیلات بانکی مشخص کرده است. جمعه‌ای ضمن بیان این نکته که وجوه اداره شده در بخش تولید شامل مالیات‌ها و تامین اجتماعی است، اعلام کرد: هیچ‌کدام از وجوه این دو بخش داده نشد و هیچ‌کدام یک ریال کاهش پیدا نکرد.وی ادامه داد: در بحث تسهیلات بانکی هم تنها به بعضی از واحدهایی که در قبال انرژی اثرپذیر بودند، کارت اعتباری در قالب وام به آنها داده شد تا با این روش، بانک مابهالتفاوت انرژی را به‌صورت وام بپردازد و از ماه بعد اقساطش را با 4 درصد سود دریافت کند. در صورتی که اگر کسی توانش را داشته باشد، از همان ماه اول پرداخت می‌کند.
فاز دوم با حساسیت بیشتری اجرا شود
اما به اعتقاد محسن چمن‌آرا، بحث موجود در هدفمندی این است که یارانه‌ها منطقی شوند. وی در همین زمینه گفت: هدفمندی کار بزرگی است و حساسیت مربوط به خود را دارد و با توجه به مشکلات ناشی از تورم بالای موجود در کشور باید با ظرافت خاصی به آن نگاه شود. وی ادامه داد: بهتر بود به‌جای نقدی بودن یارانه‌ها تمهیدات دیگری اندیشیده میشد و حیف است که این پول به‌صورت نقدی به جامعه بیاید چرا که راه‌های بهتری برای هدفمند کردن یارانه‌ها وجود دارد. چمن آرا یادآور شد: زحماتی کشیده شده، اما بیشتر باید روی آن بحث و بررسی صورت بگیرد، به ویژه مرحله دوم باید با حساسیت بیشتری کار شود.
حرکت به سمت سقوط
محسن حاجی‌بابا، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق ایران نیز در خصوص هدفمندی توضیح داد: اصل این است که باید هزینه‌ها و ارقام ما واقعی شود، این یک حرکت اساسی برای کشور بوده و من آن را قبول دارم و باید انجام شود، اما روش آن را قبول ندارم. وی بر این باور است که با این روش ادامه دادن و این نحوه پول دادن و تامین منابع، به سمت رشد حرکت نمی‌کنیم. حاجی‌بابا افزود: در نتیجه وقتی فاز اول آن با چنین مشکلاتی روبه‌رو است، فاز دوم آن نیز نمی‌تواند مورد تایید هر آنکه دستی در اقتصاد دارد، باشد و من به این اعتقادی ندارم که درآمد نفت بین مردم تقسیم بشود، اما ارقام باید واقعی شوند.
فاز اول هدفمندی هنوز ارزیابی نشده
مجیدرضا حریری، رییس کمیسیون مدیریت واردات اتاق ایران هم اسم این طرح را هدفمند کردن یارانه‌ها نمی‌گذارد و می‌گوید: این حذف سوبسید از اقتصاد است که بسیار قابل احترام و صحیح بوده و من به شدت از آن حمایت می‌کنم. وی در همین زمینه توضیح داد: هدفمند کردن به معنای جبران و تامین مسائل و مشکلات اقشار آسیب‌پذیر است که در همه جای دنیا هم صورت می‌گیرد، حتی در اقتصادهای کاپیتالیستی نیز حقوق بیکاری، بیمه اجتماعی و آموزش مجانی برای اینکه حداقل رفاه ایجاد شود، وجود دارد.حریری ادامه داد: متاسفانه این اتفاقات در کشور ما صورت نمی‌گیرد. در اینجا ما شکل یارانه را تغییر دادیم و آن را به‌صورت مساوی بین مردم تقسیم می‌کنیم؛ به همین دلیل من اسم این طرح را هدفمندی نمی‌گذارم. حریری در خصوص فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها عنوان کرد: تا زمانی که فاز اول هدفمندی ارزیابی نشده است، چرا باید به سراغ فاز دوم آن برویم؟ به‌طور کلی برای چه یک حرکت را فاز بندی می‌کنند؟ برای اینکه توانایی کامل برای اجرای آن را ندارند و می‌خواهند مرحله به مرحله آن را ارزیابی کنند، ولی من ندیدم که چنین ارزیابی درخصوص فاز اول هدفمندی صورت گیرد.
زیرساخت‌ها فراهم شود
اما به اعتقاد محمود دودانگه، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت صنعت و معدن و تجارت، ساختار اقتصاد کشور، نفتی و رانتی بوده و باید کاری کنیم که این ناکارآمدی‌ها از بین برود. وی بر این باور است که در 50 سال گذشته سرمایه‌گذاری همواره کاهشی بوده و بهره‌وری کافی را نداشته و ما هیچ‌وقت بهره‌برداری مناسبی از سرمایه‌گذاری‌مان نداشته‌ایم.
دودانگه در خصوص هدفمندی تصریح کرد: هدفمندی یارانه‌ها به نوعی به بازتعریف اقتصاد کشور برمی‌گردد و تصمیم بسیار مبارکی است. وی با بیان این مطلب که بخش خصوصی هم در مرحله اول خیلی خوب کمک کرده، عنوان کرد: ما ناچار و ناگزیریم که این مسیر را دنبال کنیم، در غیر این‌صورت آیندگان به ما معترض خواهند بود که چرا منابعی که باید برای نسل‌های بعدی حفظ شود، صرف ناکارآمدی‌ها شده است. دودانگه افزود: بنابراین دولت و بخش خصوصی باید از این روند حمایت کنند و با فراهم کردن زیرساخت‌ها، ساختار اقتصاد کشور را هدایت کنند و مراحل مختلف هدفمندی اجرا شود؛ زیرا این یک تصمیم ملی است. وی با بیان این مطلب که دولت در فاز اول به‌طور گسترده تلاش کرد که به بخش خصوصی کمک کند و در فاز دوم هم باید از ظرفیت‌های موجود برای کمک به بخش خصوصی استفاده کند، ادامه داد: به‌طور مثال ممکن است بخشی از ظرفیت صندوق توسعه ملی به کمک هدفمندی یارانه‌ها و اجرای مناسب آن بیاید تا ساختار تولیدی و صنعتی کشور که انرژی بر است به سمت بهینه‌سازی انرژی حرکت کند و اجرای بهتر هدفمندی را تسهیل کند.
وی در پایان توضیح داد: هر چند که دولت می‌تواند به اجرایی شدن این قانون کمک کند، اما اگر تصور کنیم همه شرایط باید آماده و مهیا باشد تا مرحله دوم این قانون اجرا شود، این امکان هیچ‌وقت فراهم نخواهد شد.
افزایش مشکلات با اجرای فاز دوم هدفمندی
محمد حسین روشنک، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران و مشهد نیز معتقد است که فاز اول هدفمندی نیز به درستی اجرا نشده است. به نظر وی، برای هدفمندی یارانه‌ها یا اصلاح ساختار اقتصادی کشور چاره‌ای جز تحول نداریم. وی این را هم گفت: آن چیزی که در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، بسیار قانون خوب و حساب شده‌ای بود، اما اقدامی که دولت در فاز یک انجام داد که تولید و تجارت را به‌طور کلی ندید و قانون را به آن شکلی که باید اجرا میشد، اجرا نکرد، یک اشکال بزرگ بود. روشنک افزود: از آنجایی که این اشکال در اجرای فاز یک بود به نظر من تا آن اشکالات برطرف نشده اجرای فاز دوم فایده‌ای ندارد و تنها بر مشکلات می‌افزاید.
نگاه دولت در اجرای هدفمندی دستوری است
حمیدرضا صالحی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران و دبیر و عضو هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق ایران نیز با نگاه منتقدانه خود به اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، بر این باور است که در فاز اول هدفمندی، وعده‌های دولت مانند یارانه صنایع اجرایی نشد و قدرت خرید مردم افزایش پیدا نکرد. وی هدفمندی را یک جراحی بزرگ در اقتصاد کشور عنوان کرد و گفت: اما این جراحی باید توسط یک تیم پزشکی و جراحان خیلی قوی و با رعایت الزامات انجام میشد، به‌عنوان مثال باید حقوق‌ها هم همراه با بالا رفتن هزینه‌ها افزایش پیدا می‌کرد.
صالحی افزود: کشورهای دیگری مانند ترکیه که این کار را کرده‌اند، الزامات لازم را نیز رعایت کرده‌اند. این کشور با وجود نداشتن نفت یا درآمد آنچنانی حقوق‌ها را پله‌پله و به تناسب بالا برد تا مردم قدرت خرید داشته باشند و اکنون می‌بینیم که کارمندان ترکیه نیز از بسیاری حقوق‌ها و شرایط دیگران برخوردارند. وی با بیان این مطلب که نگاه دولت نگاهی دیکته‌ای و از بالا به پایین است، تصریح کرد: «این در حالی است که اقتصاد یک علم بوده و دیکته‌بردار نیست. در ابتدا باید این موضوع را جا بیندازیم. هنوز بسیاری از اهالی دولت به اینکه اقتصاد یک علم است، اعتقادی ندارند. صالحی در پایان تاکید کرد: خیلی از واحدهایی که نتوانستند هزینه‌های خود را تامین کنند، تعطیل کردند و به خارج از کشور رفتند یا کار خود را به واردات تغییر دادند.
پروژه‌ای خوب، زمان بد!
محمد مروج حسینی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران و عضو هیات رییسه اتاق کاشان هم با انتقاد از روند اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، گفت: پیش از شروع هدفمندی در مصاحبه‌ای پیش‌بینی کردم که هدفمندی یارانه‌ها یا اجرا نمی‌شود یا مجبور خواهند شد متوقفش کنند و اکنون نیز به همین‌جا رسیده است. وی ادامه داد: هدفمندی پروژه بسیار خوبی است که در موقعیت بسیار بدی انجام شد و باید در زمانی انجام میشد که مشکلات تحریم را نداشته باشیم. خیلی خوب بود که از دوران آقای هاشمی رفسنجانی شروع میشد.
مروج حسینی افزود: یارانه مانند بهمنی است که هر چه پایین‌تر می‌آید بزرگ‌تر و سنگین‌تر می‌شود و وقتی جلوی آن می‌ایستید، قدرت تخریبش بیشتر می‌شود. وی اشکال دیگر اجرای هدفمندی را این دانست که قرار بود تغییر و تحولات با شیب ملایم پنج ساله انجام شود، اما اکنون معلوم نیست چند ساله است. به اعتقاد مروج مساله مهم دیگر این است که سهم صنعت داده نشد.
وی بیان کرد: شما به عنوان مصرف‌کننده می‌توانید موفقیت هدفمندی را در کیفیت نان ارزیابی کنید. مروج نیز مانند حریری معتقد است که عنوان هدفمندی یارانه‌ها غلط بوده و این کار در حقیقت حذف است و نه هدفمندی.
وی در خصوص اجرای فاز دوم هدفمندی یادآور شد: ما نمی‌دانیم بخش دوم یارانه‌ها چیست. در بخش اول باید بودجه‌ای به تولید و صنعت اختصاص می‌یافت که نیافت و به جای 50 درصدی هم که قرار بود به مردم داده شود، 100 درصد به مردم داده شده و کم هم آمده است.
هدفمندی و تجربه کشورهای دیگر
اما به اعتقاد «سیده فاطمه مقیمی» هدفمندی یارانه‌ها کار بسیار درستی بود. این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران گفت: به هر حال در تمام کشورهایی که این طرح را اجرایی کرده‌اند، نقاط ضعف و قوت آن مشخص شده است و ما هم می‌توانستیم از همان تجربیات استفاده کنیم، اما بسیار عجولانه تصمیم گرفته شد.
وی افزود: شاید بهتر بود که در این مقطع زمانی با این سرعت اجرا نمی‌شد، اما اکنون که خروجی مرحله اول را دیده‌ایم، دیگر نباید به اجرای آن تحت این شرایط ادامه داد. به نظر من باید توجه کرد که چه فشار اقتصادی‌ای به مردم می‌آید. گمان نمی‌کنم که با پرداخت یارانه‌های نقدی هزینه‌ها و مابهالتفاوت هزینه تحمیل شده به مردم در اثر اجرای هدفمندی، پوشش داده شده باشد.
ثبت ديدگاه